به نقل از «ایسنا»

«شیخ مفید»؛ سرآمد علمای مذاهب اسلامی و متفکری برجسته

تاریخ انتشار: ۹ آذر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۱۹۵۴۶۳

ایسنا/خراسان رضوی محمدبن‌محمدبن‌نعمان ملقب به شیخ مفید و معروف به ابن‌المعلم، عالم و دانشمند بزرگ جهان اسلام در قرن چهارم و پنجم قمری است. او در برابر دو روش عقل‌گرایی افراطی و اکتفا کردن به روایات بدون توجه به عقل، اندیشه شیعه را که روشی میانه‌ بود، پایه‌گذاری کرد.

تاریخ شیعه سرشار از افتخارات بسیار و تحولات چشمگیر است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

تحولاتی که به دست عالمان متعهد و فرزانگان اندیشمند پدید آمده است. در این میان به سده چهارم هجری بر می‌خوریم که «فتح الفتوح» تاریخ شیعی است؛ روزگاری که مردی بزرگ و اندیشمندی سترگ «دائره المعارفی جامع» از معارف اسلامی تدوین کرد و قریب ۵۰ سال پرچمدار عرصه‌های علمی، فکری و فرهنگی مسلمین بود و سرانجام به جایی رسید که دوست و دشمن زبان به تمجید او گشودند و قلم به تعریف او برگرفتند و او را «مفید» لقب دادند.

بینش‌افروزی و دانش‌آفرینی وی به همراه آگاهی از اوضاع دشمنان و اطلاع از جهان اطراف دست به دست هم داد و او را سلسله جنبان نهضت فکری و رنسانس علمی در قرن چهارم کرد و به آنجا رسید که «صحیفه‌های سبز مهدوی» عجل الله تعالی فرجه الشریف به افتخار او صادر شد.

از زمان درگذشت پیغمبر اکرم(ص) تا حدود سال ۳۰۰ هجری، شیعیان وضع ناگوار و موقعیت تأثرآوری داشتند؛ زیرا شیعه از روز نخست در اقلیت بوده است. در دولت بنی‌امیه و بنی‌عباس نیز سعی می‌شد از نفوذ امامان جلوگیری شود و رابطه آن‌ها با شیعیان قطع شود؛ به همین جهت در سراسر ممالک اسلامی از آفریقا و اسپانیای آن روز گرفته تا مصر و روم شرقی و سرحد چین که همه در زیر نگین خلفای اموی و عباسی قرار داشت، شیعه در محدودیت به سر می‌برد و تقریباً از هرگونه آزادی عمل و عقیده و ابراز وجود ممنوع بود.

از اواسط قرن چهارم هجری شیعیان به میزان قابل ملاحظه‌ای در کشورهای خاورمیانه از آن محدودیت‌ها برکنار ماندند؛ زیرا از یک طرف خلفای فاطمی که شیعه اسماعیلی بودند در مصر دولت نیرومندی تشکیل دادند و از ابهت و جلال دربار بغداد کاستند و از طرفی سیف‌الدوله حمدانی و امرای آن خاندان که در شام حکومت می‌کردند شیعه بودند و از جانب دیگر در مشرق و جنوب شرقی و شمال ایران نیز غوریان و صفاریان و طاهریان و کمی قبل از آن‌ها حکمرانان علوی مازندران، پرچم استقلال برافراشتند و بر ضد خلفای عباسی قیام کردند، در این میان از همه مهمتر ظهور دولت مقتدر آل بویه بود که از شیعیان با اخلاص به شمار می‌آمدند.

این علل و عوامل دست به هم داد و موجب شد شیعیان از گوشه و کنار سر برآورند و با همتی شایان توجه به تشکیل جمعیت‌ها و تأسیس حوزه‌های علمی و نشر معارف و حقایق اهل بیت عصمت و طهارت دست یابند. مسافرت‌های ثقة‌الاسلام کلینی و شیخ صدوق دو پیشوای بزرگ شیعه به بغداد و اقامت آنها در آن شهر که مرکز خلافت و علمای عام بود و اهمیتی که میان آنان کسب کردند، همه از آزادی نسبی و موقعیت آن عصر حکایت می‌کند.

در عصر شیخ مفید که خود عرب بود، شیعیان از آزادی و احترام بیشتری برخوردار شدند. وجود فقیه عالی‌مقامی چون شیخ مفید در میان آنان اعتبار آن‌ها را بالا برد و بیش از پیش نزد دوست و دشمن بر احترام آنان افزود. شیخ مفید شیعیان را از پراکندگی نجات داد و اوضاع اسفبار آن‌ها را سامان بخشید تا آنجا که به اوج عزت رسیدند.

شیخ مفید در سایه علوم سرشار و نبوغ کم‌نظیرش در کلیه فنون و علوم اسلامی تألیف و تصنیف دارد و تقریباً از همه موضوعات علمی و دینی سخن به میان آورده و به تجزیه و تحلیل و نقض و ابرام و تخطئه و تصویب آن‌ها پرداخته است و چنانکه از انبوه تألیفات پرارزش او پیداست، اغلب آن‌ها پاسخ سوالات گوناگون علمی بوده که شهرها و کشورهای اسلامی از وی کرده‌اند. علامه عالی‌مقام حاج میرزا حسین نوری می‌نویسد «کمتر در کتب علمای شیعه که پس از وی آمده‌اند یافت می‌شود که از مسائل متعلق به امامت و ادله اثبات آن از کتاب و سنت از نظر درایت و روایت ولو با اشاره به آن‌ها در کتاب‌های شیخ مفید مطلبی نباشد».

سایر دانشمندان، فقها و علما نیز هر جا به نام شیخ مفید یا گفتار او رسیده‌اند، از او به عنوان سرآمد علمای عقاید و مذاهب اسلامی و متفکری برجسته و مصنفی پرکار و دانشمندی سخنور یاد کرده‌اند. به عنوان مثال علامه حلی نیز در مورد این دانشمند سخت‌گستر گفته است «محمدبن محمدبن نعمان مکنّی به "ابوعبدالله" و ملقب به "مفید" است. مفید معروف به "ابی المعلم" بود و از بزرگترین مشایخ شیعه و رئیس و استاد آن‌هاست. کلیه دانشمندان ما که بعد از وی آمده‌اند از دانش او استفاده کرده‌اند. فضل و دانش او در فقه و کلام و حدیث مشهورتر از آن است که به وصف آید. او موثق‌ترین و داناترین علمای عصر خود بود. ریاست علمی و دینی طائفه شیعه امامیه در زمان او به وی منتهی گشت ...».

شیخ مفید علاوه بر برخورداری از قدرت بیان از نعمت قلم نیز برخوردار بود و توانست با بهره‌گیری از این موهبت الهی به تألیف بیش از ۲۰۰ کتاب و رساله همت گمارد که همه این آثار از ذخایر ارزشمندی است که نمایانگر مقام شامخ الهی اوست، آثار متنوع او در زمینه فقه و اصول، کلام و تفسیر، تاریخ و حدیث، برخاسته از جامعیت و احاطه علمی او در رشته‌های گوناگون است.

از میان انبوه کتاب‌های گرانمایه شیخ مفید پیشوای دانشمندان شیعه و بزرگترین دانشمند اسلام در نیمه دوم سده چهارم و اوایل سده سوم هجری چند کتاب تاکنون چاپ و منتشر شده است که از جمله آن‌ها می‌توان به «عیون و محاسن»، «ارشاد»، «اختصاص»، «اوائل المقالات»، «افصاح المسائل العشره فی الغیبه» و چند رساله دیگر در کتابی به نام «عده رسائل الشیخ مفید» اشاره کرد.

منبع:

پایگاه www.hozeh.net

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: استانی فرهنگی و هنری شیخ مفید استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی علمی و آموزشی استانی فرهنگی و هنری شیخ مفید

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۱۹۵۴۶۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

طراحی سامانه «آی محسن» برای کمک به محرومین جهان اسلام

به گزارش خبرگزاری مهر، تفاهم‌نامه همکاری میان کمیته امداد و مجمع با هدف توسعه فرهنگ خیر و احسان و استفاده از ظرفیت‌های برون‌مرزی در حوزه نیکوکاری، در مراسمی با حضور سیدمرتضی بختیاری، رئیس کمیته امداد و حجت الاسلام حمید شهریاری، دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی امضا شد.

حجت الاسلام حمید شهریاری دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در این مراسم ضمن قدردانی از کسانی که زمینه همکاری مجمع جهانی تقریب و کمیته امداد امام خمینی (ره) را فراهم آوردند، گفت: اگر در کار خیر ابتکار عمل داشته باشیم، می‌توانیم به پیشرفت‌هایی برسیم.

وی افزود: ما باید بستری را طراحی و فراهم کنیم که برای اقشار جامعه قابل اعتماد باشد.مجمع جهانی تقریب اولین اقدامی را که در این راستا انجام داد، طراحی سامانه «آی محسن» بود. این سامانه جهت کمک به محرومین جهان اسلام است تا همگان بتوانند به واسطه آن کمک‌رسانی کنند.

دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی تصریح کرد: در این سامانه پویش هایی برگزار می‌شود و سقف نیازها بررسی می‌گردد و ما بسترهای مناسب را برای کمک رسانی فراهم می‌کنیم.

وی ادامه داد: ما ظرفیت‌های بسیاری در جهان اسلام برای کمک رسانی به محرومین جامعه داریم و بخشی از این ظرفیت‌ها در کشور ما وجود دارد.

دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی اظهار کرد: مردمان کشورهای دیگر می‌دانند که سردمدارانشان ممکن است طرفدار آمریکا باشند و کمک‌هایشان به دست مردم غزه نرسد، اما از طرفی می‌خواهند که به مردم غزه کمک کنند. ما می‌توانیم تدابیری بیاندیشیم و شبکه‌ای را که در جهان اسلام در اختیار داریم را به هم پیوند بزنیم.

حجت الاسلام شهریاری تصریح کرد: باید فرهنگ سازی کنیم که محروم، محروم است و فرقی نمی‌کند ایرانی و یا از هر کشور دیگری باشد.افراد زیادی هستند که به برخی از پویشها علاقه بسیاری دارند و می‌توانند در این مسیر به ما کمک کنند.

سیدمرتضی بختیاری، رییس کمیته امداد در این مراسم با اشاره به سابقه همکاری دو نهاد در حوزه ترویج فرهنگ احسان و انفاق، گفت: کمیته امداد به عنوان یادگار حضرت امام (ره) و یکی از بزرگترین نهادهای خیریه در سطح جهان، توجه ویژه‌ای به استفاده از ظرفیت‌های برون‌مرزی به ویژه ایرانیان خارج از کشور داشته است.

وی با تاکید بر تجربیات موفق کمیته امداد در حوزه بین‌المللی، اظهار کرد: یکی از موضوعات اصلی در این حوزه، توجه به ظرفیت‌های عظیم امت بزرگ اسلامی در زمینه خیر و احسان است.

بختیاری خاطرنشان کرد: کمیته امداد در برخی کشورهای منطقه که در چارچوب تفاهم‌نامه دولت‌ها عمل کرده است، در خصوص تبادل تجربیات به ویژه در توانمندسازی و حرفه‌آموزی، عملکرد موفقی داشته و زمینه اشتغال بسیاری را فراهم کرده است.

رییس کمیته امداد با اشاره به ظرفیت‌های عظیم مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی برای ترویج فرهنگ احسان و انفاق در داخل و خارج از کشور، تصریح کرد: امکانات دو مجموعه کمیته امداد و مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی باید در عرصه فعالیت‌های انسان‌دوستانه، تجمیع شود.

وی با تاکید بر ضرورت استفاده از فرصت‌های مشترک در قالب همایش‌ها، سمینارهای علمی و پژوهشی و نمایشگاه‌های فرهنگی، اضافه کرد: کمیته امداد آمادگی دارد دوره‌های انتقال و تبادل تجربیات را برای مخاطبان و جامعه هدف مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی برگزار نماید.

بختیاری بر نقش نخبگان علمی، فرهنگی، احتماعی و خیران حقیقی و حقوقی برای راه‌اندازی مراکز رشد نوآوری و فناوری تاکید کرد و گفت: این موضوع در تفاهمنامه با مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی پیش‌بینی شده و امیدواریم هسته‌های خیر و احسان در داخل و خارج از کشور تشکیل شود.

رییس کمیته امداد ادامه داد: شناسایی و ایجاد ارتباط میان خیریه‌ها، خیران و ایرانیان فعال، مرتبط و مقیم خارج از کشور در راستای حمایت از نیازمندان از دیگر مواردی است که در این تفاهم‌نامه مورد توجه قرار گرفته است.

وی تسهیل انجام فعالیت‌های خیریه‌ای در خارج از کشور را ضروری دانست و افزود: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی ظرفیت‌های خوبی در زمینه شناسایی و معرفی خیریه‌های فعال به منظور تبادل تجربیات دارد که در این تفاهم‌نامه مورد توجه قرار گرفته است.

کد خبر 6092798 سمانه نوری زاده قصری